Als ondernemer heb je misschien een idee van hoe jouw personeel eruit moet zien om professioneel over te komen. Dat beeld is mogelijk enigszins conservatief en de vraag is in hoeverre het realistisch is om te verwachten dat mensen daaraan voldoen. Daar kun je ze natuurlijk toe proberen te dwingen en je kunt erop selecteren bij sollicitatieprocedures, maar mag dat eigenlijk wel? Welke eisen mag je als ondernemer wel en niet stellen aan het uiterlijk van personeel? We bespreken het in dit artikel.
Redelijke eisen voor uiterlijk personeel op basis van functie
In principe ben je zeer beperkt wat betreft het stellen van eisen op het gebied van uiterlijk aan personeelsleden. Je kunt eventueel wel eisen stellen aan het uiterlijk als dit relevant is voor de functie. Voor functies waarin medewerkers veel klantcontact hebben, mag je in principe eisen stellen aan een verzorgde en professionele uitstraling. Denk hierbij aan functies in de horeca, verkoop of consultancy. Daar waar veiligheid en hygiëne een belangrijk punt zijn, zoals in de gezondheidszorg, voedselindustrie of bouw, zijn vaak ook regels over hygiëne en veiligheid gebruikelijk. Bijvoorbeeld in de vorm van het dragen van beschermende kleding, het dragen van het haar in een netje of het niet dragen van lange sieraden.
Uniformbeleid
Wat kleding betreft, kan er natuurlijk wel sprake zijn van een soort uniformiteit in uitstraling die je wenst na te streven als bedrijf. Maar om echt een dresscode of uniformbeleid in te kunnen voeren, moet die maatregel wel proportioneel zijn en redelijkerwijs verband houden met de bedrijfsvoering. Dat kan dan gaan om het verplicht dragen van bedrijfskleding of bepaalde beschermende kleding. Maar eventueel ook om het dragen van nette schoenen, of het vermijden van opvallende kledingstukken zoals T-shirts met provocerende teksten.
Verbod op discriminatie op het gebied van uiterlijk van personeel
Het gevaar van het stellen van beperkingen en eisen aan het uiterlijk van personeelsleden, en daarmee dus ook een bepaalde verwachting bij sollicitanten, is dat je toch in een soort van discriminatie verzand. En dat mag simpelweg niet. Je mag bij het stellen van eisen niet discrimineren op basis van beschermde kenmerken, zoals geslacht, ras, religie, handicap of leeftijd. Daarom mag je geen onderscheid maken in uiterlijk als het te maken heeft met religieuze uitingen, zoals het dragen van een hoofddoek of tulband, tenzij het om objectieve veiligheids- of hygiënevoorschriften gaat. Je mag daarnaast ook geen eisen stellen die indirect discriminerend zijn. Zoals bijvoorbeeld bepaalde kapsels of haarkleuren verbieden die verband houden met een culturele of etnische identiteit.
Gezichtspiercings en tatoeages
Een ander heikel punt zijn gezichtspiercings en tatoeages. Deze worden vaak als niet-representatief beschouwd. Dat heeft met vooroordelen te maken, en die vooroordelen lijken zachtjes aan te verminderen. Tatoeages en piercings worden steeds meer geaccepteerd in de maatschappij. Als werkgever mag je in sommige gevallen regels opstellen over het zichtbaar zijn hiervan. Voor klantgerichte functies kan het bijvoorbeeld redelijk zijn om te vragen dat piercings of tatoeages bedekt worden. Dit moet wel duidelijk worden gecommuniceerd en objectief worden toegepast.
Haar en gezichtsbeharing
Misschien vind je ook wat van iemands haarlengte of gezichtsbeharing. In principe heb je daar als werkgever natuurlijk helemaal niets over te zeggen. Toch kunnen eisen over haarlengte of gezichtsbeharing soms toegestaan zijn, bijvoorbeeld als hygiëne of veiligheid in het geding is. Voor representatieve functies kun je vragen om een nette haardracht, maar dat moet dan wel redelijk blijven en mag zeker ook geen onnodige beperking van de persoonlijke uitdrukkingsvrijheid van mensen opleveren.
Genderneutraliteit
Waar je heel erg voor moet uitkijken, is er andere regels op na houden voor mannen en vrouwen wat betreft het uiterlijk van personeel. Dan begeef je, zeker in deze tijd, op zeer glad ijs. Eisen moeten simpelweg niet anders zijn voor mannen en vrouwen als daar geen redelijke rechtvaardiging voor is. Als er sprake is van een dresscode waarbij nette kleding vereist is, mag je daarbij niet strikter zijn voor vrouwen dan voor mannen en ook niet andersom.
Als ondernemer kun je dus zeer beperkt eisen stellen aan het uiterlijk van je personeel, maar dan alleen als deze eisen redelijk, niet-discriminerend en relevant zijn voor de functie of bedrijfsvoering. Ook bij sollicitaties mag het uiterlijk niet de reden zijn om iemand af te wijzen, hoewel er natuurlijk manieren zijn om daar zogenaamd ongemerkt wel op te selecteren en dat waarschijnlijk ook volop gebeurt. Het is belangrijk om je boekje niet te buiten te gaan, duidelijke richtlijnen te geven en deze consequent toe te passen om juridische problemen te voorkomen. Want als je iemand op de tenen trapt en diegene staat in zijn of haar recht, dan is dat ook nog eens schadelijk voor het imago van je bedrijf.
