Als ondernemer kun je voor de keuze komen te staan of je je bedrijf geheel zelf gaat financieren, of dat je er geld van buitenaf bij haalt. Dit is een belangrijke beslissing, temeer omdat hij niet alleen draait om kapitaal, maar ook om invloed. Want zodra je investeerders aantrekt of een lening afsluit, kan er iets veranderen in de machtsverhoudingen binnen je bedrijf. Wie is er dan echt de baas? Jij, als oprichter, of toch degene die de externe financiering inbrengt? Het korte antwoord is: dat hangt ervan af. Het langere antwoord geven we in dit artikel.
Leningen: jij bent de baas, zoals je aan de voorwaarden voldoet
Laten we beginnen bij het feit dat er verschillende manieren bestaan om aan een externe financiering te komen. Grofweg bestaan er leningen en investeringen. Dat zijn in deze twee totaal verschillende zaken. Doorgaans is het zo dat wanneer je een lening afsluit bij een bank of andere kredietverstrekker, het eigendom van je bedrijf volledig in jouw handen blijft. Je leent een afgesproken bedrag, maar je betaalt daarvoor door middel van het afdragen van rente. Zolang je aan de voorwaarden van je lening blijft voldoen, heb je als ondernemer niets in te leveren qua zeggenschap. Doorgaans blijf je met een lening dus gewoon volledig de baas over je bedrijf.
Investeren leidt vaak tot medezeggenschap
Dan zijn er investeerders, en dat is een heel andere zaak. In de meeste gevallen krijgen investeerders in ruil voor hun geld een stukje van je bedrijf. Daarmee ontstaat ook een stuk medezeggenschap. Hoe groot die medezeggenschap is, is afhankelijk van de grootte van het aandeel. Hoe groter dat aandeel is, des te meer invloed de investeerder kan uitoefenen. In de praktijk betekent dit dat een investeerder die 10 procent of minder van de aandelen bezit zich weinig met het bedrijf bemoeit. Als dat aandeel echter een stuk groter is, liggen de zaken anders. Bezitten ze meer dan 50 procent van het bedrijf, dan heb je in feite de controle uit handen gegeven. De investeerder kan dan beslissingen afdwingen, zelfs tegen jouw zin in. Daarom is het altijd zaak om zelf een meerderheidsbelang te behouden. Toch ligt de echte macht doorgaans niet alleen bij de getallen, maar ook bij wat je gezamenlijk juridisch hebt vastgelegd.
Wanneer ben je de controle kwijt bij externe financiering?
Helaas is het niet alleen zo dat je de controle over je bedrijf verliest wanneer je minderheidsaandeelhouder wordt. Want er kunnen ook afspraken vastgelegd worden die jouw beslissingsvrijheid beperken. In aandeelhoudersovereenkomsten worden regelmatig clausules opgenomen over wat je wel en niet mag zonder toestemming van de investeerders. Het gaat dan wel vaak om grotere zaken, zoals grote uitgaven, het wijzigen van de bedrijfsstrategie of het verkopen van activa. Maar het kan ook om het aannemen van nieuw personeel gaan. Je hebt dan de goedkeuring van een meerderheid van aandeelhouders nodig.
Converteerbare leningen en informele druk
Bovenstaande zaken zijn tamelijk recht toe recht aan. Maar er zijn ook nog wat grijze gebieden. Bijvoorbeeld converteerbare leningen. Dat zijn in eerste instantie leningen, maar die leningen kunnen op een later moment omgezet worden in aandelen. Feit is dat investeerders die werken met zulke constructies, toch vaak al vroeg invloed gaan eisen. Daarnaast kan er ook sprake zijn van informele druk. Als je afhankelijk bent van een investeerder, bijvoorbeeld omdat deze je toegang tot nieuwe markten kan verschaffen of op termijn kan helpen aan een volgende financiering, kan het zo zijn dat je vanzelf gaat luisteren naar zijn of haar wensen, zelfs als je dat niet contractueel verplicht bent.
Hoe behoud je de regie over je onderneming bij externe financiering?
Het is dus belangrijk om als je externe financiering overweegt jezelf niet alleen af te vragen hoeveel geld je nodig hebt, maar ook hoeveel invloed je bereid bent af te staan. Wil je alle touwtjes in handen houden? Dan is het afsluiten van een lening de veiligste optie. Maar die moet je dan wel binnen de gestelde termijn kunnen terugbetalen, wat in een vroege fase van de onderneming soms best lastig kan zijn. Investeerders lenen je geen geld, maar gaan een risico aan. Dat lijkt dan misschien aantrekkelijker, maar zij willen daar vaak wel zeggenschap voor terug. Dat hoeft niet per se verkeerd te zijn. Immers, een aandeelhouder die constructief meedenkt en jouw visie deelt, kan je bedrijf juist sterker maken.
Met andere woorden: wie echt de baas is in jouw bedrijf in het geval dat je gebruik gaat maken van externe financiering, hangt af van de vorm van financiering en afspraken. Het is in ieder geval belangrijk om het vertrouwen van investeerders te behouden, zodat ze zich minder met het bedrijf gaan bemoeien. Maar ook dat betekent dat ze in ieder geval altijd in je hoofd aanwezig zijn en op die manier invloed uitoefenen.
