De bonus is niets ongewoons in de zakenwereld. Menig CEO krijgt aan het eind van een jaar een bonus waar je u tegen zegt en mening gewone sterveling spreekt er schande van. Maar ook ‘gewone’ medewerkers kunnen beloond worden met een bonus. Als werkgever kun je een prestatiebonus inzetten om je personeel te stimuleren om (beter) te presteren. Maar is dat wel een verstandige keuze? We bespreken de voordelen en nadelen van een prestatiebonus voor medewerkers.
De voordelen van een prestatiebonus
Natuurlijk zou de prestatiebonus niet verzonnen zijn als er geen aanwijsbare voordelen aanzaten. Ze zorgen – weliswaar op een wat gekunstelde manier – voor motivatie en betrokkenheid bij medewerkers. Het vooruitzicht op extra beloning kan werknemers aanmoedigen om hun best te doen en zich meer in te zetten voor het behalen van doelen. Dat kunnen ook heel specifieke doelen zijn, als je ergens vol op wilt inzetten als werkgever. Dan kan een prestatiebonus helpen bij het creëren van een duidelijke focus en richting voor het personeel. Zeker in sectoren waar de concurrentie hoog is, kan het hebben van een prestatiebonusprogramma helpen bij het creëren van een competitieve werkomgeving. Werknemers gaan er dan (hopelijk) naar streven om te excelleren en de beloningen te verdienen. In een tijd waarin het moeilijk is om werknemers te vinden en te behouden, kan het aanbieden van prestatiebonussen tenslotte ook nog een effectieve manier zijn om talent aan te trekken en te behouden voor het bedrijf. Voor bestaande medewerkers helpt het om zich gewaardeerd en erkend te voelen voor hun inspanningen, wat de kans op het vertrek van waardevol personeel verkleint.
De nadelen van prestatiebonussen
Die competitieve werkomgeving die we noemden als voordeel, kan tegelijkertijd ook een nadeel zijn. De vraag is natuurlijk of je die competitie wilt introduceren op je werkvloer. Het kan van je bedrijf een hoge druk- en stressomgeving maken, omdat men sterk het gevoel heeft dat ze altijd maar zich moeten uitsloven om voor de bonus in aanmerking te komen. Dat kan ertoe leiden dat werknemers overwerkt raken, waardoor ziekteverzuim ontstaat en je mogelijk ook werknemers afstoot. Ook kan het leiden tot wantrouwen tussen collega’s. Het kan de samenwerking in de negatieve zin beïnvloeden, omdat men zich geneigd gaat voelen zaken van elkaar achter te houden om zelf meer kans te maken op de prestatiebonus. Van teamwork is dan weinig sprake meer. Ook kunnen prestatiebonussen leiden tot een ongelijke verdeling binnen je team van medewerkers. Werknemers met bepaalde functies of taken kunnen meer kans hebben op bonussen, wat ontevredenheid en conflicten kan veroorzaken. De werknemers die streven naar het behalen van bonussen, kunnen zich ook te veel gaan richten op het behalen van korte-termijndoelen, wat ten koste kan gaan van langetermijnstrategieën en duurzame prestaties.
Wanneer zijn prestatiebonussen effectief?
Zie je de inzet van prestatiebonussen toch wel zitten en zie je meer voordelen dan nadelen? Dan is belangrijk te beseffen dat prestatiebonussen het meest effectief zijn wanneer je ze koppelt aan duidelijke, meetbare doelstellingen. Werknemers moeten precies weten wat er van hen wordt verwacht om in aanmerking te komen voor de bonus. Het systeem van toekenning moet eerlijk en transparant zijn, zodat men het gevoel heeft dat het rechtvaardig is, anders raken mensen gedemotiveerd. Om te voorkomen dat prestatiebonussen voor problemen binnen een team gaan zorgen, is het belangrijk dat je bonusprogramma dat zowel individuele prestaties als teamprestaties waardeert. Zo kan het nog steeds bijdragen aan een gezonde en samenwerkingsgerichte werkomgeving. Ook is het belangrijk dat je bonusprogramma niet de enige manier waarop je als werkgever je waardering toont naar werknemers toe. Andere erkenningen, zoals lof, ontwikkelingsmogelijkheden en flexibele arbeidsvoorwaarden zijn ook erg belangrijk om ervoor te zorgen dat medewerkers tevreden blijven in hun baan.
Het inzetten van prestatiebonussen kan dus zeker een positief effect hebben, maar het moet natuurlijk wel passen bij de specifieke omstandigheden en doelstellingen van je bedrijf. Het is belangrijk om echt heel zorgvuldig na te denken over de voordelen en nadelen, en te overwegen in hoeverre zo’n beloningssysteem daadwerkelijk bij je bedrijfscultuur en de behoeften van je personeel past. Staan alle seinen op groen en ga je voor een doordacht, eerlijk en goed gecommuniceerd bonusprogramma, dan kan dit een krachtig instrument zijn om de prestaties te verbeteren en werknemers te motiveren. Zolang je maar wel aandacht houdt voor de mogelijke valkuilen.
